Gender- en seksuele diversiteit opnemen in je les

MBO

Gendi-tips

  • 1. Onderzoek met je studenten wat zij hierover willen leren met het oog op hun beroepspraktijk.

    Probeer erachter te komen wat het vertrekpunt van je studenten is en wat er mogelijk leeft in de school. Bijvoorbeeld door het gebruik van een (anonieme) vragendoos kun je al een aardig beeld van je groep krijgen. Houd er rekening mee dat studenten nog in een fase zitten waarin ze kunnen worstelen met hun identiteit of opvattingen. Tegelijkertijd moeten ze zich voorbereiden op hun beroepspraktijk en moeten ze leren omgaan met diversiteit in clientèle.

    Neem de verantwoordelijkheid voor beroep en samenleving als uitgangspunt. Dat maakt het bespreken van hoe je op school met elkaar omgaat, veiliger. Vaak groeien mbo-studenten gedurende hun opleiding in tolerantie. Nog beter is om samen met je collega’s vast te stellen wat je je studenten na de opleiding als professional en burger wilt hebben meegegeven en hoe je dit verdeelt over de opleiding.

    Onderzoek regelmatig hoe studenten op je opleiding tegenover gender- en seksuele diversiteit staan. Wat willen ze leren? Is er een Gender & Sexuality AlliancEen GSA is een groep studenten die regelmatig samen komen en activiteiten (willen) organiseren om acceptatie van lhbti+-studenten te bevorderen. Meer informatie? Voer dan met deze groep studenten bijvoorbeeld een spiegelgesprek. Heb je een student in de klas van wie je weet dat deze lhbti+ is? Informeer eerst óf en hóe de student een les over het onderwerp wil ervaren. Forceer niets, er zijn meerdere manieren om er bij alle studenten aandacht aan te geven. Ook als een student bijvoorbeeld niet voor diens genderidentiteit of seksuele oriëntatie uit wil komen, is dat oké.

    In goed onderbouwde lesmethodes zit vaak een element waardoor je tegemoetkomt aan de wensen van je leerlingen. De module Lang Leve de Liefde is bijvoorbeeld opgebouwd op basis van vragen en behoeften van leerlingen en docenten.

  • 2. Bereid je voor op de les; met oog voor je eigen vaardigheden en ervaring.

    Als de sfeer in de klas veilig is, kun je als docent met de juiste methode al heel goed aan de slag. De voorbereiding is belangrijk, zodat je kunt anticiperen op eventuele lastige vragen en alvast na kunt denken over wat je zelf wel en niet wilt delen.

    Hieronder vind je extra tips om mee aan de slag te gaan:

    • Zoek op bij lesmaterialen en inspiratie tips, tools en erkende interventies die je hiervoor kunt gebruiken.
    • Bedenk van tevoren hoe je concreet om kunt gaan met heftige reacties.
    • Houd de voorlichting informatief en maak het niet te bijzonder.
    • Leg uit dat iedereen gelijk is en gelijk wordt behandeld.
    • Zorg dat je weet waarnaar je studenten kunt doorverwijzen, zowel binnen als buiten school (bijvoorbeeld sense.info of www.iedereenisanders.nl).
    • Houd elke les relatief kort.
    • Kies bewust voor het al dan niet uitnodigen van lhbti+-voorlichters voor een gastles, in aanvulling op je eigen voorlichting.
    • Wees als leerkracht altijd aanwezig bij een gastles.
    • Bepaal het startpunt (gezien verschillen in culturele achtergrond, leeftijd en onderwijsniveau).
    • Stel de doelen niet te hoog.
    • Vergelijk de mening van leerlingen over homoseksualiteit met hun mening over andere relaties of andere vormen van discriminatie.
    • Zorg voor herkenning; laat leerlingen eventueel eigen ervaringen vertellen.
    • Werk in kleine groepen.
    • Laat de studenten anoniem hun vragen stellen.
    • Houd het licht, maak het niet te zwaar. Bijvoorbeeld door het gebruik van humor.
    • Gebruik een variatie van erkende typen werkvormen, zoals interactief kennis verwerven, discussie, groepswerk, onderzoek, oefeningen, rollenspel.
    • Gebruik steeds opnieuw de actualiteit, daardoor gaan leerlingen het onderwerp als vanzelfsprekend ervaren.
    • Integreer gender- en seksuele diversiteit binnen een leerlijn van bredere thema’s, zoals vriendschap, relaties, seksualiteit, discriminatie, rechten en eigen keuzes maken.
  • 3. Bouw de les op, zodat deze aansluit bij de ontwikkeling en kennis van studenten.

    Wanneer je weet hoe je studenten zich verhouden tot gender- en seksuele diversiteit (zie tip 1), kun je beter werken aan een opbouw. Er zijn diverse methoden beschikbaar die deze onderwerpen (bijvoorbeeld in een tweede of derde les) introduceren vanuit respect voor identiteit of diversiteit, of vanuit seksuele en relationele vorming. Bij lesmaterialen en inspiratie vind je tips, tools en erkende interventies die je hiervoor kunt gebruiken. Heb je het idee dat jouw klas of school er nog niet veilig genoeg voor is? Dan kun je het beste beginnen met lessen over identiteiten en diversiteit.

  • 5. Laat studenten zich inleven in mensen die anders zijn dan zijzelf.

    Een les die gericht is op het bevorderen van empathie werkt beter dan een les die gaat over kennis of correctie van vooroordelen. Wanneer je iemand persoonlijk kent of je in het verhaal van een ander kunt inleven, kunnen begrip en respect ontstaan en vooroordelen verdwijnen. Geschikte vormen daarvoor zijn het vertellen van een eigen verhaal, het tonen van een video of filmfragment, het bekijken van een theatervoorstelling of het laten verzorgen van een gastles. Zie tip 10 over het inzetten van gastlessen.

  • 6. Bereid je voor op de dialoog die tijdens de les kan plaatsvinden.

    Voorbereiding is het halve werk. Bedenk daarom vooraf antwoorden op vragen als:

    • Wat zouden deze onderwerpen bij déze studenten oproepen?
    • Hoe is de groepsdynamiek van deze klas wat betreft kwetsbare onderwerpen?
    • Hoe zien deze studenten mij met betrekking tot deze onderwerpen?
    • Wat heb ik zelf nog extra nodig?

    Bedenk op welke manier je zelf in het onderwerp staat en hoe je zelf een respectvolle houding wilt innemen ten opzichte van gender- en seksuele diversiteit. Mbo-studenten zijn zeker geïnteresseerd in jou als persoon. Nog beter is om hierover met je collega’s te sparren. Bedenk daarna welk type gesprek je wilt voeren en welke rol(len) je daarin wilt innemen.

  • 7. Bevorder je impact met een doorlopende leerlijn.

    Veel docenten die expliciet aandacht geven aan gender- en seksuele diversiteit, zien dat als onderdeel van de seksuele vorming van hun studenten. Ze behandelen het thema bij vitaal burgerschap, goed kunnen zorgen voor je lichaam en gezondheid. Daarnaast raakt gender- en seksuele diversiteit ook aan de sociaal-maatschappelijke dimensie; hier kun je bijvoorbeeld kritisch denken bij stimuleren. De meeste winst behaal je door het onderwerp vooral te behandelen in het kader van beroepskwalificaties en respectvol omgaan met cliënten. Dat kan ook veiliger zijn. Het zorgt ervoor dat de eigen gender- en seksuele identiteit niet besproken hoeven te worden, maar dat er wel ruimte voor komt.

    Daarvoor is een doorlopende leerlijn een must. Bovendien hangen de onderwerpen samen met een complex van waarden en normen, waar je alleen over de tijd van de schoolcarrièreLees hier meer over bij de Gendi-tips over Wat je je studenten mee wilt geven. aan kunt werken.

  • 8. Ga bewust om met stereotyperende situaties in je lesmethodes.

    Leermiddelen zijn vaak summier. Meestal geven ze geen aandacht aan bijvoorbeeld biseksualiteit, transgender en seksediversiteit. Bovendien gaan veel methodes alleen in op diversiteit en het uitwisselen van meningen. Dat is niet voldoende voor het werken aan een positieve houding, laat staan het bevorderen van pro-sociaal gedrag.

    Een goede les gaat verder dan bespreekbaarheid en geeft expliciet aandacht aan het nuanceren van man/vrouw-rollen en stereotypen. Haak er dus eens op in als je in je lesmethode stereotyperende situaties ziet. Voorbeelden van vader en moeder, man-vrouw huwelijken, of mannen die bouwvakker zijn en vrouwen die het huishouden doen. Dit kun je gemakkelijk omzeilen door er variatie in aan te brengen. Vandaag gebruik je een man-vrouw huwelijk in de les als voorbeeld, maar volgende week twee mannen die een kind adopteren.

  • 9. Noem, doorlopend en vanzelfsprekend, voorbeelden van gender- en seksuele diversiteit.

    Het bevordert de veiligheid tijdens je les wanneer jij en je collega’s in verschillende lessen doorlopend en vanzelfsprekend voorbeelden van gender- en seksuele diversiteit noemen. Dat is belangrijker dan een goede lesmethode. Een docent autotechniek kan klantgesprekken oefenen met Saskia en Marit die hun auto hebben laten keuren. Een taaldocent kan teksten met lhbti+-voorbeelden of een songtekst met een lhbti+-thema gebruiken. De clou is: wanneer het onderwerp op school meer vanzelfsprekend wordt, hoef je minder bang te zijn voor escalatie tijdens de les.

  • 10. Maak eventueel gebruik van een gastles.

    Gastlessen kunnen erg waardevol zijn, bijvoorbeeld als er een ervaringsdeskundige aan het woord is. Zo iemand zorgt voor representatie van lhbti+-ers en vergroot de beeldvorming van leerlingen. Wel is het goed om het niet bij die ene gastles te houden. Werk ernaartoe en praat erover na. Laat de gastles onderdeel van een lessenserie zijn. Bouw er een project omheen, geef voorbereidende lessen, voer een nagesprek en/of bouw de gastles uit tot een reeks van op elkaar aansluitende gastlessen. Advies is dan ook om als leraar zelf bij de gastles aanwezig te zijn. Zo weet je als leraar wat er behandeld is, en kun je er bij situaties waar nodig op teruggrijpen. Kijk hier hoe je hoe je zo’n gesprek veilig kan voeren.

Lesmaterialen

In onderstaand overzicht vind je als mbo-leraar een overzicht van lesmaterialen die je kunt gebruiken om het thema tot onderdeel van je les te maken.

Lang Leve de Liefde

lespakketseksuele vormingvo/mbo

Lessenserie over liefde en seksualiteit. Seksuele diversiteit komt in alle lessen terug én in een verdiepende lesbrief. Gemaakt door Soa Aids Nederland in samenwerking met o.a. Rutgers.

Paarse Vrijdag Krant

lesmateriaalpo/vo/mbogastles

De Paarse Vrijdag Krant geeft extra inhoud aan Paarse Vrijdag. De krant is aantrekkelijk en leerzaam voor leerlingen in het vo en mbo. Voor de leraren is er een digitale handreiking bij. Ook geeft de stichting gastlessen.

Podcasts lhbti ouderen

mbolesmateriaal

2021 | Voor mbo-studenten Zorg & Welzijn maakte het Nationaal Ouderenfonds lesmateriaal om de acceptatie van LHBTI-ouderen te stimuleren. Beluister de 10 podcasts.

Kennis & inspiratie

In onderstaand overzicht vind je als mbo-leraar kennis & inspiratie over de manier waarop je het thema tot onderdeel van je les kunt maken.

Hoe doen zij het? Rudolf Steiner College

vopraktijkvoorbeeldlhb voorlichting

Bezig zijn met seksuele diversiteit en gender: hoe doen andere scholen dat? In dit filmpje vertellen twee leerkrachten van het Rudolf Steiner College hoe zij dat doen.

Seks op school

po/vo/mbohandreikingschoolbeleid

Inspiratie en motivatie nodig om aan de slag te gaan met seksuele integriteit en diversiteit? Dit boekje helpt jou als schoolleider en leerkracht om in actie te komen.

‘Homo’ roepen op school 

po/vo/mboverdieping

Een positieve schoolcultuur vraagt om een doordachte houding ten aanzien van de veelgebruikte roepwoorden ‘homo’ en ‘gay’. Dit artikel geeft je informatie, tips en lessuggesties.

Ga naar het Adviespunt van School & Veiligheid

voor advies over lhbti+ en sociale veiligheid op school