Verhalen die verbinden

Eveline vertelt haar verhalen overal: op scholen, in de ouderenzorg, op congressen. Maar het liefst staat ze voor een klas, met een boek in haar hand of een verhaal om te vertellen. Niet om te overtuigen, maar om verbinding te maken.

“Een verhaal dat je raakt of waar je iets in herkent, dat onthoud je. Soms voor altijd.”

Een zwaluw in de kamer

Eveline heeft inmiddels elf boeken op haar naam staan. Haar meest recente boek Een zwaluw in de kamer, queer verhalen die je omarmen, is een bundel met fictieve verhalen waarin gender- en seksuele diversiteit op een natuurlijke manier verweven zijn. Twintig korte verhalen die luchtig, ontroerend, soms vrolijk en soms pijnlijk zijn.

“De focus ligt niet op het queer zijn. Je bent zoveel meer dan dat. Ik wilde een boek maken waarin iedereen wel wat herkent.”

Verhalen die uitnodigen tot een gesprek

Het kleurrijke en rijkelijk geïllustreerde boek is onderdeel van het voorleesproject ‘Voorlezen met liefde’. Eveline leest zelf voor op scholen en ontwikkelde daarnaast lesmateriaal waarmee docenten direct aan de slag kunnen. Bij elk verhaal zijn vragen gemaakt die uitnodigen tot een gesprek.

• Alles over het voorleesproject en de lesmaterialen vind je op de website www.eenzwaluwindekamer.nl.

Aansluiten bij wat jongeren meemaken

Wat Eveline bijzonder goed doet, is aansluiten bij wat jongeren zelf meemaken. Ze zoekt bewust de overeenkomsten op, in plaats van de verschillen te benadrukken. “We praten vaak over seksuele en genderdiversiteit, maar jongeren haken af als ze het gevoel hebben dat het alleen over ‘de ander’ gaat. Ik wil laten zien: het gaat ook over jou. Ik stel vragen als: Wanneer voelde jij je weleens buitengesloten? Heb jij wel eens te maken gehad met discriminatie?”

De stap naar empathie

“Veel jongeren weten precies hoe het voelt om niet gezien te worden. Door kleur, geloof, hun thuissituatie. Een zwarte jongen vertelde hoe hij in de winkel vaak wordt gevolgd door de beveiliger en zijn witte vriend niet. Zo’n verhaal gaat over discriminatie en vooroordelen. En dán kun je de stap maken naar empathie: wat als iemand anders zich ook zo voelt, omdat die queer is?” Doordat Eveline de ervaringen van de leerlingen als uitgangspunt neemt, ontstaat er ruimte. Niet voor een ‘lesje’, maar voor verhalen en gesprekken.

Een spannend thema

Eveline merkt hoe spannend praten over seksualiteit, intimiteit, seksuele en genderdiversiteit nog kan zijn. Ook in het mbo, waar ze regelmatig voor klassen binnen de opleidingen zorg en welzijn staat. “Ik zie twee uitersten: aan de ene kant studenten die zeggen ‘ik ben queer, dit gaat over mij’, aan de andere kant jongeren die weerstand uiten: ‘van huis uit heb ik geleerd dat dit verkeerd is’.”

“Ik vraag dan: oké, dat heb je van huis uit meegekregen. Maar hoe verhoudt zich dat tot je beroep? Want straks ga je werken met mensen die anders leven dan jij gewend bent. Kun jij hen dan de zorg geven die bij hen past?”

Ze nodigt studenten uit om niet alleen naar de samenleving te kijken, maar ook naar hun eigen klas. “Hoe veilig is het hier om jezelf te zijn?” Zo legt Eveline de link tussen de persoonlijke ervaring van studenten en hun toekomstige beroepspraktijk; een belangrijke stap naar bewustwording én professionele houding.

Hoe pak je dat aan, in de klas?

Veel docenten willen aandacht geven aan diversiteit, maar weten niet goed hoe. Eveline: “Ik zie vaak twijfel: ‘Hoe breng ik dit, zonder gedoe met ouders of leerlingen?’ Mijn advies is: gewoon doen. Lees het verhaal eerst rustig zelf. Oefen met voorlezen. Laat het verhaal het werk doen.”

“Op Paarse Vrijdag las ik op een vmbo een verhaal voor over twee vaders en hun zoon en over de dood. Ondanks de rumoerige groep van vijftig brugklassers was het tijdens het voorlezen muisstil. Ik voelde dat het hen raakte. Daarna spraken we over de dood, over regenbooggezinnen en over jezelf durven zijn.”

Weerstand? Ga juist het gesprek aan!

Soms stuit Eveline op weerstand. Leerlingen herhalen volgens haar vaak woorden die ze thuis horen. Zoals ‘Het wordt ons door de strot geduwd‘ of ‘Ik loop toch ook niet met een hetero-vlag?‘ Eveline schrikt daar niet van. Ze blijft rustig en nodigt uit tot een gesprek. “Ik vraag ze: wie wil er niet gelukkig zijn? Wie wil niet zichzelf kunnen zijn? Niemand steekt zijn hand op. Dan zeg ik: precies daarom hebben we deze gesprekken.”

Tips van Eveline voor docenten

• Kies een verhaal dat bij jouw klas past.
• Gebruik de bijbehorende vragen op de website van Een zwaluw in de kamer.
• Betrek leerlingen bij het gesprek. Stel open vragen. Laat ruimte voor hun ervaringen.
• Zie weerstand als kans. Niet om te overtuigen, maar om te luisteren en te verbinden.
• Verdiep je in het onderwerp en stap over je eigen verlegenheid heen.

Samen werken aan een veilige school

De verhalen van Eveline van de Putte laten zien hoe boeken kunnen verbinden, ontroeren en aanzetten tot denken en gesprekken. Voor docenten biedt het een ingang om gevoelige thema’s op een laagdrempelige manier te bespreken. Want zoals Eveline zegt: “Onbekend maakt onbemind. Maar als je elkaar leert kennen, ontstaat er begrip. En dat is de basis voor een veilige school.”

• Meer weten over het boek Een zwaluw in de kamer, queer verhalen die je omarmen, de lesideeën en hoe je Eveline uitnodigt voor een gastles op school? Kijk op www.eenzwaluwindekamer.nl
• Wil je als docent aan de slag met gender- en seksuele diversiteit? Kijk eens rond op www.gendi.nl voor materiaal, tips en inspiratie.