De impact van (lhbti+) grapjes
Inspiratie voor een positieve schoolcultuur
De impact van grapjes is vaak groter dan gedacht. Wat voor de een grappig is, kan voor de ander kwetsend zijn en zorgen voor een gevoel van afwijzing. Grappen kunnen zelfs leiden tot pesten. Iets waar veel lhbti+ leerlingen op school mee te maken hebben. Bekijk onderstaande inspiratie over taal, woordgebruik en grappen in het werken aan een positief schoolklimaat.
Haha, homo!
‘Homo’ en ‘gay’ zijn twee van de meest gebruikte roepwoorden op school. Hoe ga je hier op school mee om? In het verdiepende artikel ‘Homo roepen op school’ geeft Marinus Schouten, beleidsadviseur seksuele integriteit bij School & Veiligheid informatie en tips. Een doordachte houding ten aanzien grappen en woordgebruik is volgens hem onmisbaar als het gaat om een positieve schoolcultuur voor gender- en seksuele diversiteit.
Complexiteit van grappen
Hoe erg is een grapje nou eigenlijk? Bij grapjes denk je misschien niet meteen aan pesten. Toch kunnen grappen zorgen voor een vervelend of onveilig gevoel en uitdraaien op uitsluiting en pesten. Onderzoeker Tessa Kaufman legt in de podcast Een grapje moet toch kunnen uit dat dit micro-agressie heet en dat zelfs leraren zich hier schuldig aan maken. Beluister de podcast die Jan Jaap Hubeek maakte naar aanleiding van het thema van de Week Tegen Pesten 2022 om te horen wat je kunt leren vanuit ervaringen en onderzoek.
“Ik geef jou een roze mapje. Want jij bent gay”
Grapje! Moet toch kunnen?!
Op www.weektegenpesten.nl lees je meer over hoe grappen – die vaak klein beginnen – kunnen uitmonden in pesten, discriminatie, stigmatisering, polarisatie en buitensluiting. Volgens Marijke van der Zalm, adviseur pesten en projectleider van de week, is het van belang dat we kinderen en jongeren jong leren wat de positieve maar ook negatieve impact van grappen kan zijn.
“Laat je niet verleiden om mee te lachen met flauwe grappen en probeer je bewust te zijn van je eigen opmerkingen en humor. Zijn die altijd wel leuk voor iedereen?” (Marijke van der Zalm)
Wat er schuilgaat achter ‘zomaar een grapje’
In het artikel ‘Wat er schuilgaat achter zomaar een grap’ gebruikt prof. dr. Giselinde Kuipers (UvA) het voorbeeld van een ’transgendergrap’ die werd gemaakt in een Nederlands voetbalprogramma op tv. Volgens Kuipers – die onderzoek doet naar welke mechanismen er schuilgaan achter het maken van een grap- is humor een machtig middel. Een grap dwingt mensen om direct positie in te nemen: je lacht wel of je lacht niet. Uit onderzoek blijkt dat elke grap eigenlijk de weg vrij maakt voor meer negativiteit en stigmatisering over de groep waarover de grap wordt gemaakt.
“Humor versterkt tegenstellingen en is niet de manier om een gepolariseerde samenleving dichter bij elkaar te brengen.” (Kuipers)
Een grapje moet kunnen?
De fotostrip ‘Een grapje moet kunnen’ kun je gebruiken om eens met je collega’s te praten over hoe jullie leerlingen aanspreken op het gebruik van het woord homo. Gendi brengt met fotostrips op een ‘grappige’ manier lastige situaties in beeld waar je als leraar mee te maken kunt krijgen in het ruimte geven aan gender- en seksuele diversiteit.
“Spreek jij je leerlingen aan als ze ‘homo’ roepen?” (Gendi fotostrip)
Wij noemen elkaar geen flikker of homo
Grappen spelen een belangrijke rol in het bepalen de norm in een groep. Ook in de klas. Je leert jouw leerlingen dat er grenzen zijn aan grappen en aan vrijheid van meningsuiting. Door een poster Afgesproken op te hangen in de klas of op school draag je duidelijk uit welk gedrag wel en niet geaccepteerd wordt. De poster waarop staat ‘Wij noemen elkaar geen homo, mietje, lesbo, flikker et cetera’ bestel je gratis in de webshop van School & Veiligheid.
Docententaal is voorbeeldtaal
Wat voor de een voelt als een grap, kan voor een ander minder positief voelen. Een leerling kan zich serieus buitengesloten of aangesproken voelen. Kinderen en jongeren die zich vaker buitengesloten voelen, hebben een gevoelige antenne voor woordkeuze. Jouw taalgebruik is niet alleen belangrijk voor deze leerlingen, maar is ook het voorbeeld dat je stelt voor de hele klas. Laat je niet verleiden mee te lachen met flauwe grappen en probeer je bewust te zijn van je eigen opmerkingen en humor. Deze en meer concrete tips wat je als leraar kan doen krijg je in de Gendi-tips: