Veilig lesgeven over gender en seksuele diversiteit

Kennis, normen en respect

Door seksuele en relationele vorming op school krijgen kinderen en jongeren meer kennis over hun eigen lichaam, relaties en seksualiteit. Ze ontwikkelen normen, waarden en leren respectvol met elkaar om te gaan. Hierbinnen komen ook de thema’s gender- en seksuele diversiteit aan bod. De onderstaande tips helpen je om hier les over te geven.

Lestips gender & seksuele diversiteit

• Sluit aan bij de ontwikkeling en behoeften van jouw leerlingen
  Het is belangrijk om de lessen aan te laten sluiten bij de leefwereld, interesses en ontwikkelingsfase van leerlingen. Zie daarvoor de website Seksuelevorming.nl die dit per leeftijdsgroep aangeeft.
• Bepaal de doelen van de lessen
  Je kunt in de lessen aan verschillende doelen werken. Wil je dat leerlingen meer kennis krijgen of juist een bepaalde houding rondom seksuele oriëntatie of gender ontwikkelen? Het meest effectief is om op meerdere aspecten in te steken en hier de juiste werkvormen voor in te zetten. Zie daarvoor de website Seksuelevorming.nl.
• Kies het lesmateriaal 
  Er is uiteenlopend lesmateriaal beschikbaar, maar de kwaliteit verschilt. Kies bij voorkeur lesmateriaal dat erkend is door het Centrum Gezond Leven of waarvan je weet dat dit effectief, goed onderbouwd of positief geëvalueerd is. Een cyclus over expliciete lessen over relaties en seksualiteit heeft de voorkeur en laat daarbij het thema gender- en seksuele diversiteit steeds terugkomen.
• Ken jezelf 
  Voordat je start met lesgeven over deze thema’s, is het goed om stil te staan bij je eigen opvattingen, normen en waarden over relaties en seksualiteit en seksuele diversiteit. Persoonlijke opvattingen zijn ondergeschikt aan het professionele handelen maar kunnen deze wel beïnvloeden. Als leerkracht is het vooral belangrijk leerlingen te ondersteunen bij een gezonde en veilige seksuele ontwikkeling. Het kan daarnaast handig zijn om eerst een training te volgen. Op de website Seksuelevorming.nl vind je een pool aan trainers
• Zorg voor een veilige sfeer
  Voor de leerlingen is een veilig leerklimaat belangrijk, zodat ze op een open manier over deze thema’s kunnen praten. Juist bij de thema’s seksuele diversiteit en genderdiversiteit is dit heel belangrijk. Lhbti⁺-leerlingen voelen zich soms niet geaccepteerd of krijgen te maken met negatief gedrag. Ook hebben sommige lhbti⁺-leerlingen moeite om hun eigen gevoelens te accepteren. Door les te geven over dit thema ondersteun je de lhbti⁺-leerlingen en kun je ervoor zorgen dat er meer respect komt tussen leerlingen.

Zo zorg je voor een veilige sfeer voor iedereen:

• Maak afspraken met de klas zoals: elkaar niet uitlachen, eigen grenzen bewaken, elkaar laten uitpraten, elkaars mening respecteren, persoonlijke zaken niet doorvertellen et cetera.
• Maak afspraken met de klas over hoe je over seksualiteit praat, want niet iedereen is gewend hier over te praten. Geef de leerlingen ook de kans om anoniem vragen te stellen door bijvoorbeeld een vragendoos in de klas neer te zetten waar ze briefjes in kunnen doen.
• Start met onderwerpen zoals relaties en verliefdheid, maar benadruk daarbij wel de diversiteit aan relaties. Vervolgens kan een les gegeven worden die specifieker ingaat op seksuele diversiteit of genderdiversiteit.
• Werk in kleine subgroepen en behandel niet alles plenair.
• Corrigeer leerlingen of spreek ze aan, als ze niet respectvol op anderen reageren.

Ben je op zoek naar meer tips of naar overige informatie over het lesgeven over relaties en seksualiteit? Kijk dan op www.seksuelevorming.nl.

Positieve schoolcultuur

Een veilige sfeer tijdens de les seksuele vorming kan bevorderd worden door te werken aan een positieve cultuur in de school. Lees daarvoor ook de Gendi-tips over een positieve schoolcultuur & het voeren van een veilig klassengesprek.

Dit artikel is geschreven door onze collega’s bij Rutgers en SOA Aids NL (2021)