Theater & school

Auteur: Bente van Gameren
Leestijd: circa 5 minuten

Theater is kunst

Theater is een kunstvorm. Theater wordt niet speciaal gemaakt om vooroordelen of discriminatie te verminderen, maar het is wel een positief bijkomend effect, blijkt uit onderzoek.

Theater vermindert vooroordelen

Uit onderzoek van Movisie (2021) blijkt dat theater bij uitstek een manier kan zijn om vooroordelen te verminderen. Waaronder vooroordelen rondom lhbti⁺-personen. Hoe werkt dat dan? Theater draagt bij aan het vergoten van empathie voor de ander. Neem bijvoorbeeld een heteroseksuele leerling die kijkt naar een meeslepend theaterstuk over een homoseksueel of biseksueel persoon. De emoties van de acteurs zorgen er voor dat je als het ware ‘in’ het verhaal terecht komt, en ‘in’ de beleving van de hoofdrolspeler.

“Theater raakt. Theater doet er toe. Theater is vormend voor iedereen en zeker voor jonge mensen. Gelukkig is hier binnen het onderwijs steeds meer ruimte en aandacht voor.” (Hester Klein Tijssink, Theater AanZ) Blog ‘Theater raakt’ – Hester Klein Tijssink

Naast inleving zorgt theater met een verhaal ook voor het overbrengen van een andere belangrijke boodschap: sociale normen. Wat is eigenlijk normaal? En wat is sociaal wenselijk? Wanneer de leerlingen een speler zien die afwijkt van de heteronorm, wordt hiermee een inclusief voorbeeld gegeven.

Hester Klein Tijssink van Theater AanZ vertelt in haar blog ‘Theater raakt’ meer over de meerwaarde van theater en waarom theater voor leerlingen zo belangrijk is.

Theater bevordert empathie voor mensen die ‘anders’ zijn

Het Kennisplatform Integratie & Samenleving (KIS) onderzocht de mogelijke werkzame elementen van theater in de schoolsetting ten behoeve van het verminderen of tegengaan van polarisatie. Daaruit kwam naar voren dat theater onder meer:

• Empathie bevordert ten aanzien van mensen die afwijken van de heteronorm.
• Stereotypen en vooroordelen vermindert door het zien (of zelf hebben) van positief contact tussen mensen met verschillende achtergronden.
• Leert anti-stereotiep te denken.
• De weerbaarheid vergroot.
• Een sociale norm stelt. Hierdoor kunnen mensen van houding veranderen.

Theater geeft mensen een stem

Theater op school zorgt ervoor dat leerlingen geboeid kijken en luisteren. Binnen het onderwijs willen theatermakers een stem geven aan vooral jonge mensen voor wie liefde en erkenning niet vanzelfsprekend zijn. Of die zelf niet durven opkomen of uitkomen voor wie ze zijn. Sommige voorstellingen gaan bijvoorbeeld over mensen die worstelen met hun identiteit, op zoek naar de vrijheid om zichzelf te zijn. Deze voorstellingen laten soms onrechtvaardige situaties van minderheidsgroepen zien, wat bij uitstek vooroordelen kan verminderen.

Jongeren krijgen met onze theatervoorstellingen een podium om hun gevoelens en gedachten te delen over de thema’s uit hun leefwereld. Ze leren zichzelf en hun leeftijdsgenoten beter begrijpen, hun mening aanscherpen, zelf keuzes maken en zo bewuster handelen. (Theatergroep PlayBack)

Taboes bespreekbaar maken

Door interactief theater in te zetten worden taboes op school bespreekbaar en worden zowel de leerlingen als de docenten bewuster van de vooroordelen en eventueel pestgedrag of uitsluitgedrag. Na het interactieve theater ga je als school of klas aan de slag met het educatieonderdeel: je praat op een veilige manier met elkaar over de onderwerpen die aan bod kwamen.

“Vol trots heb ik gekeken hoe de voorstelling ontvangen werd door onze studenten en hoe zij reageerde tijdens de voorstelling en de nabespreking.  LUCY heeft indruk gemaakt, iets los gemaakt en mooie gesprekken opgeleverd met en tussen de studenten maar ook onderling tussen onze docenten!” ( Saskia Maas, Docent & studieloopbaanbegeleider ROC van Amsterdam)

Tips voor scholen

Movisie geeft tips aan scholen die overwegen een theatervoorstelling te bezoeken of een gezelschap uit te nodigen. Dit doen ze op basis van een evaluatieonderzoek dat ze uitvoerde en wetenschappelijke literatuur. Tips zijn betreffen onder andere de keus voor het theatergezelschap; kies een gezelschap dat een goed verhaal kan neerzetten en een nagesprek aanbiedt. Check ook wie de doelgroep van de voorstelling is, zodat het aansluit bij jullie leerlingenpopulatie. Lees alle tips op Movisie.nl

Theater en sociale veiligheid

Theater zorgt ervoor dat het gesprek in de klas over thema’s als gender- en seksuele diversiteit plaats kunnen vinden. Het doel is uiteraard dat dit op een veilige, respectvolle en inclusieve wijze plaatsvindt. Dat is noodzakelijk voor de sociale veiligheid voor elke leerling, ongeacht de gender- of seksuele identiteit.

Echter, is dat niet altijd even makkelijk. Theater op school werkt alleen als het bestaat naast een lespakket en een schoolbreed gedragen visie. Theater op school is niet een ‘snelle manier’ om lhbtii+-acceptatie te bevorderen. Wees alert, is jouw klas gewend om gesprekken hierover te voeren? Is dit niet het geval, dan kan dat zorgen voor negatieve reacties tijdens of na de voorstelling.

Wil je tips hoe je veilig een klassengesprek kunt voeren? Lees dan de Gendi-tip Een veilig klassengesprek in het vo en download de Visual Stappenplan Veilig klassengesprek.

Bronnen

• Theater raakt. Blog van Hester Klein Tijssink, Theater AanZ.
• Theater is een middel om vooroordelen te verminderen, Onderzoek Movisie (2021)
• Polarisatie tegengaan met theater op school, Onderzoek KIS (2020)
• Theatergroep PlayBack (website)
• ‘Hè bah! Jij bent echt vies!’ Als de klas te hard roept, stoppen de acteurs met spelen (trouw.nl)
• Theater met queer thema’s lokt regelmatig negatieve reacties uit van scholieren (trouw.nl)
• ‘Theater is een plek voor de dingen waar thuis of op school geen ruimte voor is’ (trouw.nl)